युनिकोड
मिति
रूपान्तरण 
खोज पत्रकारिता
खोज पत्रकारिता
सम्बादाता
काठमाडौ ।नेपालको धार्मिक र सांस्कृतिक धरोहरमा गहिरो जरा गाडेको एक संरचना हो – आकाश धारा। यसलाई आकाश घोडा बाँध्ने पोल पनि भनिन्छ, जसको विशेष उद्देश्य जमिनमा बढी भएको पानीलाई आकाशतिर पठाउने हो। तर यसको महत्त्व केवल भौतिक कार्यक्षमता सम्म सीमित छैन। यसको धार्मिक र प्रतीकात्मक महत्त्वले यसलाई एक अद्वितीय संरचना बनाउँछ, जसको पूजा नगरी देशोद्धार पूजा यात्रा सुरु हुँदैन।
आकाश धारा, पानीको व्यवस्थापनसँग गहिरो सम्बन्ध राख्छ। यसलाई केवल पानीको प्रवाह सिध्याउने साधन मात्र मानेको छैन, यसको प्रतीकात्मक अर्थ अत्यन्त गहिरो छ। यो संरचना प्रकृतिसँगको सम्बन्ध र पानीको शुद्धीकरणका धार्मिक विश्वासलाई पनि जनाउँछ। पानीको चक्र, पृथ्वी र आकाश बीचको सम्बन्ध, र प्राकृतिक सन्तुलनको महत्व यस संरचनामा देख्न सकिन्छ।
आकाश धारा, आकाश घोडा बाँध्ने पोलको रूपमा प्रचलित छ, र घोडा स्वर्ग, गति र शक्ति सँग सम्बन्धित प्राचीन प्रतीक हो। यसमा घोडा बाँध्नुको अर्थ केवल एक दैवीय शक्ति नियंत्रण गर्नुभन्दा बढी हो – यसले एक उच्चतम शक्तिसँगको कनेक्शन, आस्था र विश्वासको प्रतीक पनि हो।
नेपालको एक प्रमुख धार्मिक परम्परा, देशोद्धार पूजा, यस संरचनासँग गहिरो जडान राख्दछ। यस पूजामा जाने राजोपाध्याय पक्षले सबैभन्दा पहिले आकाश घोडाको पूजा गर्ने परम्परा छ। यो पूजा नगरी देशोद्धार पूजा यात्रा सुरु हुँदैन, जसले यस संरचनाको महत्त्वलाई थप प्रकट गर्दछ। यस पूजा प्रक्रियाले आकाश धारा र आकाश घोडाको पूजा, नेपालको धार्मिक जीवन र सांस्कृतिक परम्परामा केन्द्रीय स्थान राख्दछ।
आकाश धारा, आकाश घोडा बाँध्ने पोलको महत्त्व केवल एक धार्मिक संस्कारको रूपमा मात्र नभएर, यसले स्थानीय संस्कृति र परम्पराको पनि संरक्षण गर्दछ। नेपालका ग्रामीण क्षेत्रका लोकहरूले यस संरचनालाई आफ्नो पहिचान र आस्थाको प्रतीक मान्छन्। यस संरचनाको पूजा र सम्मानले नेपाली समाजमा धार्मिक विविधता र परम्पराको संरक्षणको लागि एक उदाहरण प्रस्तुत गर्दछ।देशोद्धार पूजा र जात्रामा मुख्यत चार गुठियारहरू राजोउपाध्याय, वैद्य, डङ्गोल र सङ्गत गरी चार थरका गुठियार हरु अहम् भुमि का रहन्छ।र राजोउपाध्याय गुठियार हरुले देशोद्धार पूजा यात्रा हुनु भन्दा अगाडी आकाश घोडा को बिधि पुर्वक तान्त्रिक पुजा गर्ने चलन परापुवक काल देखि रहेको छ।
श्रीकृष्ण डङोल, जसले यस आकाश धारा संरचनाको महत्त्वलाई सबै स्तरका व्यक्तिहरूसम्म पुर्याउने काम गरिरहेका छन्, यस धार्मिक परम्परालाई अझ व्यापक बनाउनका लागि सक्रिय छन्। उनले यसलाई एक धार्मिक सन्देश मात्र नभएर, नेपालको सांस्कृतिक सम्पदाको अविभाज्य हिस्सा र पहिचानको रूपमा प्रस्तुत गरेका छन्।
आकाश धारा वा आकाश घोडा बाँध्ने पोल केवल एक संरचना मात्र नभएर, यो नेपालको सांस्कृतिक र धार्मिक धरोहरको अमूल्य हिस्सा हो। यसको पूजा र सांस्कृतिक महत्त्वले यसलाई नेपालका प्रत्येक नागरिकको आँखामा विशेष स्थान दिलाएको छ। यसको परम्परा र पूजा प्रक्रियाले हाम्रो प्राचीन विश्वास र सांस्कृतिक जीवनसँगको गहिरो सम्बन्धलाई चिन्हित गर्दछ।
सम्बादाता१९ चैत, काठमाडौं । आगामी आर्थिक वर्ष २०७८/७९ को बजेटमा स्थानीय विकास साझेदार कार्यक्रममा प्रत्येक सा ...
प्रतिक्रिया